En weet jij waarom het ook in coaching enorm belangrijk is om te werken aan zintuiglijke ontwikkeling?

 

In mijn individuele trajecten besteed ik heel veel aandacht aan zintuiglijke ontwikkeling. Ook tijdens de trainingen die ik aan paardencoaches en andere hulpverleners geef, samen met Monique Verreijdt, ‘ besteden wij daar veel aandacht aan. Wil je weten waarom?

 

Informatie verzamelen: een hoofdtaak van de zintuigen

Als je last hebt van stress, angsten, depressieve gevoelens of emotionele en lichamelijke uitputting is het een must om eerst met je zintuigen aan de slag te gaan. Met je zintuigen bedoel ik alle zintuigen:

• De exteroceptieve zintuigen: de zintuigen waarmee je informatie verzamelt over de wereld om je heen, namelijk je ogen, oren, neus, smaak, tastzin;
• De interoceptie: dit is de naam van het zintuig waarmee je de biologische veranderingen in je lichaam registreert (ja, dat doe je dus ook met een zintuig! ) ;
• De proprioceptie: het zintuig waarmee je de positie van je lichaam in de ruimte voelt (zit ik of sta ik, sta ik op mijn hoofd of op mijn voeten, hoe ver sta ik van de muur,…).

De input uit al deze zintuigen wordt door het autonome zenuwstelsel en de hersenstam gebruikt om te bepalen of je veilig bent of in gevaar, of je moet bewegen of je moet stil houden. Je lichaam wordt vervolgens voorbereid om te doen wat in dat geval nodig is:

• Is het nodig om te bewegen?
• Moet ik energie vrij maken?
• Is het nodig om te rusten of te eten?
• …

 

Onbewust en ‘fout’

De zintuiglijke informatie die wordt gebruikt om te bepalen wat nodig is, registreren we grotendeels onbewust. Dit noemen we ‘neuroceptie’ (er komt geen ‘perceptie’ aan te passen).

En nu komt het! Om allerlei redenen kan in dat proces van verzamelen en verwerken van de input iets ‘fout’ gaan:

• de zintuigen kunnen zich hebben gespecialiseerd in het registreren van gevaar en nauwelijks veiligheid registreren;
• de input die we verzamelen kan incompleet zijn: we registreren te weinig;
• de verwerking van de input kan foutief zijn: wat eigenlijk veilig is, wordt gelabeld als ‘gevaarlijk’;
• in beweging zijn wordt gelabeld als veiliger dan in rust zijn of andersom.

Na verwerking van de 'foutieve' input wordt het lichaam vervolgens voorbereid om iets te doen wat niet nodig is, of niet passend!
Het is alsof je voor het navigeren door het leven een plattegrond gebruikt die niet klopt.

 

Mogelijke gevolgen:

1. Altijd willen bewegen omdat het niet veilig voelt om stil te zitten en jezelf te ervaren.
2. Altijd willen bewegen en/of prikkels nodig hebben omdat er te weinig zintuiglijke input is.
3. Niet durven te bewegen omdat de sensaties van de proprioceptie en het evenwichtsorgaan worden ervaren als erg heftig of omdat ze niet worden ervaren.
4. Angst voor aanraking en/of aanrakingshonger, zodat er geen diepe ervaring van gedragenheid is en een duidelijke ervaring van waar het eigen lichaam ophoudt en de buitenwereld begint en andersom.
5. Afsluiten van anderen omdat in alle gezichtsuitdrukkingen van anderen gevaar wordt afgelezen en in de toon van de stem van anderen altijd gevaar wordt gehoord.
6. In een constante staat van alertheid zijn, klaar om te vechten of te vluchten.
7. Problemen in relaties ervaren door het ervaren van een dilemma: altijd gevaar registreren bij de ander en tegelijkertijd verlangen naar de verbinding met die ander.
8. Je moeten afsluiten om te kunnen opladen, je veilig te voelen en jezelf te kunnen ervaren. Want als je in beweging bent of met anderen bent, registreer je altijd gevaar.
9. Uitgeput raken door de voortdurende stressreacties in het autonome zenuwstelsel als reactie op het geregistreerde ‘gevaar’.
10. …
11. …
12. …

 

Willen we iets veranderen aan die foutieve neuroceptie, dan moeten we starten met zintuiglijke ontwikkeling!

 

Een nieuwe plattegrond

De zintuigen zullen moeten leren om veiligheid te gaan opmerken in plaats van alleen maar signalen van gevaar. Soms moeten we zelfs een compleet nieuwe innerlijke plattegrond ontwikkelen voor het navigeren door het leven. Als we als jong kind te weinig begeleiding kregen bij het duiden van wat we om ons heen waarnemen (exteroceptie) en bij het duiden van de lichaamssensaties die we innerlijk waarnemen (interoceptie), dan raken we in verwarring. Onze neuroceptie wordt ‘fout’.  We ontwikkelen een plattegrond die is gemaakt om te overleven in plaats van om te leven.

Als we in het heden gaan begrijpen wat we zien, horen en voelen, en kunnen gaan ervaren dat er heel veel veiligheid is, dan verandert de wereld van een beangstigende, vermoeiende plek in een plek die voorspelbaar is en liefdevol.

 

En waarom zou je daar ook tijdens een coachtraject aandacht aan besteden? Het is toch geen therapie...

Omdat coachvragen te verdelen zijn in ongeveer 3 categorieën die de gevolgen van foutieve neuroceptie als onderlegger hebben: problemen met verbinding (onder andere 5, 7 en 8 als onderlegger), problemen met leiderschap en grenzen (onder andere 3, 4 en 8 als onderlegger) en energieproblemen (onder andere 1, 2, 8 en 9 als onderlegger).

En ja, vaak is alleen zintuiglijke ontwikkeling onvoldoende. Het zijn de overleefresponsen in het zenuwstelsel en een onveilige hechting die maken dat onze zintuigen gefocust zijn geraakt op gevaar, het brein gespecialiseerd is geraakt in het zien van problemen, en dat we bang zijn geworden van de sensaties in ons eigen lichaam of ze al op jonge leeftijd noodgedwongen zijn gaan negeren. Er zal meer nodig zijn dan zintuiglijke ‘reparaties’ om het gevoel te ontwikkelen van ‘ik ben altijd veilig genoeg, in beweging, in stilstand, alleen of met een ander, in een prikkelarme en in een prikkelrijke omgeving’. De zintuiglijke ontwikkeling echter, is mijns inziens een cruciale schakel in dit proces!

Kijken, luisteren, ruiken, proeven, aanraken, aangeraakt worden, houding, evenwicht, bewegen, duwen, trekken, afstand voelen, ritme voelen, vertragen, versnellen, stilstaan, omhoog, omlaag,… En steeds beter gaan ervaren wat je daarbij voelt, hoe wat je voelt continu verandert en… hoe de gehele ervaring van het leven dan mee verandert.

Alles begint in het zenuwstelsel.

 

Meer weten?

Heb ik je interesse gewekt, herken je dit van jezelf, wil je hier meer van weten en ervaren hoe dat bij jou zit? Maak een afspraak voor een kennismakingssessie via eva@navenja.nl of gebruik het contactformulier.

Ben je zelf coach of therapeut en wil je hier meer over leren? Dan zijn deze trainingen wellicht wat voor jou:
- de 1-daagse training ‘Alles begint in het zenuwstelsel’
- het verdiepend 5-maanden programma ‘Coachen met het zenuwstelsel’