Het ontstaan van chronische stressklachten is vaak niet het gevolg van de stressoren in ons leven maar van het niet afmaken van onze stressreacties daarop. Wat bedoel ik daarmee?

Niks mis met stressreacties

De hele dag door gebeuren er aangename maar ook minder aangename dingen om ons heen, tussen ons en anderen en in onszelf (doordat we terugdenken aan of ons voorbereiden op). Op de minder aangename dingen reageert ons autonome zenuwstelsel met een stressreactie: ons lichaam wordt in gereedheid gebracht om die dingen te bevechten of om ervan te vluchten. Onze hartslag wordt opgevoerd, er gaat meer bloed naar de grote spieren, er wordt adrenaline geproduceerd enzovoort. Daar is op zich niks mis mee als we daadwerkelijk zouden vechten of vluchten. Dan zouden we de vrijgemaakte energie verbruiken, de bewegingen maken waarop ons lichaam zich heeft voorbereid en daarmee zou de stressreactie weer afvloeien.

Noodgedwongen bevriezen

In ons dagelijks leven echter, komen we zelden tot een echt fysiek gevecht of een fysieke vlucht. We hebben een conflict met een collega maar we moeten in de vergaderzaal op een stoel blijven zitten terwijl we alleen ‘vechten’ met woorden. We voelen ons onder druk gezet door teveel werk maar we moeten juist (langer) achter onze computer blijven zitten om dat werk af te krijgen. We krijgen te maken met een klant die zich respectloos gedraagt, we zeggen er wel wat van, maar we moeten toch achter de balie blijven staan en zijn bestelling afronden. We denken in de pauze aan een ruzie die we ’s ochtends met onze partner hadden en met onze gedachten erover voeden we het probleem nog meer zonder in actie te (kunnen) komen.

Conclusie: de meesten van ons leiden een leven waarin we noodgedwongen heel vaak onze stressreacties weg moeten drukken. Gevolg: vrijgemaakte energie wordt niet verbruikt en bewegingen waarop ons lichaam ons heeft voorbereid, worden niet gemaakt. We zitten in een zogeheten sympathische bevriezing (sympathetic freeze). Het lichaam houdt zich stil, maar de stress raast vanbinnen door.

Stressoren weg, stressreactie niet

Op een gegeven moment verdwijnen de stressoren. We gaan van werk naar huis bijvoorbeeld. Onze leidinggevende die teveel van ons vraagt is er niet meer, die klant ook niet, je hebt je werk mogelijk zelfs afgekregen en het conflict met je collega uit de wereld geholpen. De situatie is opgelost maar de stressreactie is nog niet afgerond. En die rondt niet vanzelf af, want je zit vast in een bevriezing.

Als we dagelijks onafgemaakte stressreacties stapelen, krijg je chronische stress, met alle lichamelijke en psychische problemen die daarbij horen.

Ok, je ging van je werk naar huis. De stressoren zijn weg maar de stressreactie is niet afgemaakt.
Wat moet je NIET doen met die onafgemaakte stressreactie? Thuis met je partner je vermoeiende dag en de problemen van je kinderen bespreken (nog meer stress!), je vervolgens begraven in social media (nog meer bevriezing) en je uitputten in de sportschool zonder ook maar twee seconden aandacht te besteden aan de staat waar je lichaam in vastzit.

Wat moeten we wel doen? Ons lichaam helpen de stressreactie af te ronden.
We dienen ons lichaam te laten weten dat het uit de bevriezing kan komen. Bewustzijn van onze lichaamssensaties is vaak al genoeg om dit proces te starten. Vervolgens zul je de heftige weggedrukte sensaties voelen: je wordt misschien onrustig en emotioneel. De stressreactie moet zijn hoogtepunt nog bereiken maar daarna zal deze afvloeien! Vertrouw daarop en blijf erbij.

Hulpbronnen om je stressreactie af te maken

Dit proces kun je het beste doorlopen door hierbij hulpbronnen aan te wenden. Hulpbronnen die je lichaam helpen de stressreactie te voltooien. Hulpbronnen die ervoor zorgen dat je met je aandacht in je lijf blijft zodat je jouw stress niet gaat voeden met gedachten erover.
Welke hulpbron je ook kiest: blijf je lichaam voelen! Daarmee geef je jezelf het signaal dat het veilig is, dat bevriezen, vechten en vluchten niet meer nodig zijn. Ik geef je zeven hulpbronnen.
Merk op dat deze hulpbronnen geen typische ontspanningsoefeningen zijn (zo staat er bijvoorbeeld niet tussen: neem een warm bed of ga mediteren).

Hulpbronnen:

1. Bewegen! Kies voor een vorm van bewegen die je leuk vindt. Rennen, wandelen, dansen, fietsen, met de hond spelen, … Kies iets waar je blij van wordt. Kies een vorm van bewegen waarbij jij je bewust kunt blijven van wat er in je lichaam gebeurt. Knevel je lichaam niet, put het niet uit, disciplineer het niet bij het bewegen. Wees erbij!
   Bewegen in communicatie met paarden leert je om je lichaam in detail te volgen, bij je sensaties te blijven en met de intentie in je beweging je stressreactie te voltooien.
2. Ademhalingsoefeningen: de snelste manier om je zenuwstelsel door een stressreactie te helpen.
   In het werken met paarden besteed ik hieraan veel aandacht omdat het effect op jezelf en de ander (op het paard en op andere mensen) zo groot is.
3. Knuffelen: een knuffel van tenminste 20 seconden maakt oxytocine vrij waardoor je stressreactie sneller afvloeit.
   Van alle soorten knuffels, vind ik paardenknuffels het lekkerst.
4. Creativiteit: ‘Listen to your heart en make it art’. Maar ook knutselen, kleuren, ontwerpen: iets dat je van binnen naar buiten brengt!
5. Je zintuigen aanzetten, bij voorkeur in de natuur: bewust kijken, luisteren, ruiken en je tast gebruiken geeft je zenuwstelsel het signaal dat alles veilig is waardoor de stressreactie kan afvloeien.
   In de paardenbak zetten we alle zintuigen aan.
6. Muziek luisteren die je helpt om uit de bevriezing te komen en die je helpt met de heftige energie te dealen die dan vrijkomt. Let op dat de muziek die je kiest de negatieve emoties en dus de stressreactie niet voedt. Kies daarom voor super positieve muziek (en doe een dansje 😉 )
7. Lachen! Voluit tranen met tuiten lachen. Maak lol en speel!

Een hulpbron inzetten samen met je geliefde(n) versterkt het effect van die hulpbron enorm. De kracht van positieve verbinding!

Natuurlijk hoef je niet te wachten tot het eind van de dag. Zo mogelijk, probeer dan ook in het moment van een stressreactie mee te gaan op de golf, met je aandacht bij je lichaamssensaties, zonder de stress te voeden met gedachten erover. In de meeste situaties kun je een hulpbron zoals ademhaling inzetten, ook al ben je aan een stoel gekluisterd.